Üniversitede okumanın maliyeti: Öğrenciler temel ihtiyaçları için ne kadar harcıyor?

 

Aposto | Üniversitede okumanın maliyeti: Öğrenciler temel ihtiyaçları için ne kadar harcıyor?

2025 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarının 19 Temmuz'da açıklanmasıyla binlerce genç için uzun ve zorlu bir sürecin ilk aşaması tamamlandı. Ancak şimdi onları yalnızca akademik değil, ekonomik açıdan da yorucu bir dönem bekliyor. Barınmadan ulaşıma, yemekten burslara kadar karşılaştıkları pek çok sorun, Türkiye’de üniversiteli olmayı her geçen gün daha da zorlaştırıyor.

Son günlerde kamuoyunu sarsan sahte diploma skandalları, üniversite okumanın sadece bir belge almak olmadığını bir kez daha ortaya koyuyor. Öğrenci olmanın maliyeti, artık yalnızca sınav başarısıyla değil, her ay karşılanması gereken yüksek yaşam giderleriyle ölçülüyor.

Barınma, beslenme, ulaşım ve sosyal yaşam gibi giderler, özellikle büyük şehirlerde öğrenim gören öğrenciler için ciddi bir maddi yük hâline gelmiş durumda. Peki, bir üniversite öğrencisi, barınma, ulaşım, yemek gibi temel ihtiyaçlarına her ay ne kadar harcıyor?

Barınma

Üniversite öğrencilerinin barınma maliyeti, yaşadıkları şehir ve tercih ettikleri konaklama türüne göre önemli ölçüde değişiklik gösteriyor. İstanbul’da öğrencilerin tercih ettiği ilçelerde evlerin ortalama kirası 20 bin-45 bin TL arasında değişiyor. Kadıköy, Beşiktaş ve Şişli gibi merkezî ilçelerde kira bedelleri 40 bin TL’nin üzerine çıkarken en uygun seçenekler ise Kartal ve Avcılar olarak görülüyor. Kartal’da 27 bin, Avcılar’da ise 23 bin TL bütçe ayırmak gerekiyor.

• İstanbul'da kiralar ilçelere göre ciddi farklılık gösteriyor. En düşük ortalama kira Arnavutköy, Avcılar, Esenyurt ve Silivri gibi ilçelerde görülürken Beşiktaş, Şişli, Kadıköy ve Üsküdar gibi merkezî yerlerde fiyatlar 100 bin TL’nin üzerine çıkıyor.

Ankara’da en uygun kiralar 20 bin 500, İzmir’de ise 22 bin 500 TL. Öğrenci şehirleri olarak anılan 14 ilde en düşük kira 12 bin 500 TL. 2022-2025 yılları arasında Türkiye’deki öğrenci şehirlerinde 2+1 dairelerin ortalama kira bedelleri incelendiğinde, kira artışlarının oldukça yüksek olduğu görülüyor. 14 ilde yapılan incelemeye göre kira artışı %233 ile 483 arasında değişiyor. En ucuz il 12 bin 500 TL ile Erzurum olurken, onu 13 bin ile Trabzon, 14 bin 500 TL ile Kayseri, 15 bin TL ile Adana ve Gaziantep izliyor. Öğrenci şehirlerinde en yüksek kira bedeli ise 22 bin 500 TL ile Antalya ve Kocaeli’nde talep ediliyor.

Özel yurt ücretleri de oldukça yüksek. Yurtlar İstanbul’da 10-70 bin, Ankara’da 12-65 bin, İzmir’de 12-46 bin TL bandında değişiklik gösteriyor. İstanbul’da devlet yurtları ise ekonomik açıdan en uygun seçenek olarak öne çıkıyor. 2025-2026 akademik yılı için Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) yurt ücretleri oda tipine göre 517,50 TL ile 855 TL arasında değişiyor. 

Ancak KYK yurtlarında öğrenciler, kapasitenin ve hizmetlerin yetersizliğinden şikayet ediyor. Kısıtlı bütçeleri nedeniyle KYK yurtlarında kalmak zorunda kalan öğrenciler, "Bu ekonomide, aylık 2 bin TL bursla cezaevlerinden daha kötü olan odalarda yaşarken maalesef ki geleceğimizi, hayallerimizi düşünemiyoruz; eğitim hayatımıza odaklanamıyoruz" diyor.

Beslenme

Artan enflasyon ve gıda fiyatlarındaki sürekli yükseliş, üniversite öğrencilerinin yemek giderlerini karşılamasını her zamankinden daha zorlu hâle getiriyor. Pek çok öğrenci için artık sadece “karnını doyurmak” bile ciddi bir bütçe gerektiriyor. Öğrenci kartıyla satılan yemeklerin dahi yüksek fiyatlara varması, özellikle dar gelirli öğrenciler için temel bir krize dönüşmüş durumda.

Devlet üniversitelerine bağlı yemekhaneler ve KYK yurtları, düşük gelirli öğrenciler için en ulaşılabilir seçeneklerden biri olarak görülüyor. KYK’nın kendi sitesinde, “Yurtlarımızda kesin kayıtlı olarak barınan öğrencilere yapılan günlük beslenme yardımı; sabah kahvaltısı için 65,00 TL, akşam yemeği için 135,00 TL olmak üzere toplam 200,00 TL olarak uygulanmaktadır” deniyor.

• Ancak özellikle son yıllarda KYK yemekhanelerinde çıkan yemeklerden zehirlenme vakaları, tabldotlarda böcek görülmesi ve yetersiz hijyen koşulları sık sık basına ve sosyal medyaya yansıyor.

Evde yemek yapmayı tercih eden öğrenciler için de tablo pek iç açıcı değil. Haftalık market ve pazar alışverişi 1.500-2.000 TL arasında değişiyor. Sebze, et, süt ürünleri ve bakliyat gibi temel ihtiyaçların fiyatlarındaki artış, aylık toplam gideri yaklaşık 8.000 TL bandına çekiyor.

Dışarıda yemek ise artık bir lüks hâline geldi. Ortalama bir restoranda öğün fiyatı 350-800 TL arasında değişiyor. Sosyal yaşamla iç içe bir öğrencilik hayatı sürdüren ya da vakti yemek yapmaya elvermeyen öğrenciler için dışarıda yemek masrafı aylık 9.000-15.000 TL’ye kadar çıkabiliyor. Bu da sadece karın doyurmanın değil, sosyal hayata katılmanın da ekonomik bir ayrıcalığa dönüştüğünü ortaya koyuyor. Bu noktada belediyelerin işlettiği kent lokantaları, öğrenciler için önemli bir alternatif olarak öne çıkıyor çünkü kent lokantalarında 4 çeşit yemek, ekmek ve su toplam 70 TL. İstanbulkart ile ödendiğinde ise sadece 60 TL. Bu nedenle kent lokantalarını sadece emekliler değil, öğrenciler de kaliteli ve dengeli bir öğünü bu fiyatla tüketebildikleri için tercih ediyor.

Ulaşım

Üniversite öğrencileri için ulaşım, barınma ve yemeğin ardından önemli bir bütçe yükü olarak öne çıkıyor. Bu konuda özellikle öğrenci abonman kartlarının maliyeti dikkat çekici. 

İstanbul’da, 2025 itibarıyla öğrenci mavi kart (aylık sınırsız abonman) ücreti 381 TL. Daha önce bu tutar 282 TL idi. Ankara’da ise aylık sınırsız öğrenci EGO abonman kartı 350 TL. İstanbul’da öğrenci tek biniş ücreti ise 13,18 TL, Ankara’da ise bu ücret 13 TL.

Raporlar ne diyor?

Üniversite öğrencilerinin yaşam maliyetindeki artışı somut verilerle ortaya koyan en önemli kurumlardan biri İstanbul Planlama Ajansı (İPA). 25 Eylül 2024 tarihli “İstanbul’da Öğrenci Yaşam Maliyeti 2024/25” raporunda, 2024 Haziran verilerine dayanarak İstanbul’da yaşayan bir üniversite öğrencisinin aylık ve yıllık yaşam giderleri hesaplanıyor. 

• Rapora göre, özel yurtta kalan bir öğrencinin ortalama aylık yaşam maliyeti 22.920 TL’ye kadar çıkarken, üç kişilik bir evde kalan öğrencinin aylık gideri 18.750 TL olarak tespit edilmiş. 

Her iki model için de yıllık artış oranı %50’nin üzerinde. Araştırma; barınma, faturalar, market ve dışarıda yemek, ulaşım, kırtasiye, kişisel bakım ve kültürel harcamaları ayrı başlıklar altında ele alıyor. Özellikle barınma giderleri, özel yurtlarda aylık ortalama 16.341 TL, paylaşımlı evlerde ise 9.036 TL ile toplam maliyetin en büyük kısmını oluşturuyor. Buna karşılık, ulaşım ve teknoloji harcamalarında göreceli olarak daha düşük artışlar gözlenmiş.

Öte yandan: ODTÜ Uluslararası Öğrenci Ofisi’nin Kasım 2024’te yayımladığı rapor, Aralık 2024 itibarıyla Ankara’daki yaşam maliyetlerine dair bir tablo sunuyor. ODTÜ kampüsüne yakın bölgelerde üç kişilik bir dairede yaşamayı tercih eden öğrenciler için kira bedeli 20.000-30.000 TL arasında değişiyor. Üniversite yemekhanesinde bir öğün yaklaşık 30 TL iken, dışarıda fast-food menüler 200-250 TL arasında fiyatlandırılıyor. Aylık öğrenci ulaşım kartı ise Ankara’da yaklaşık 300 TL.

Özel üniversite fiyatları ne kadar?

2025 yılı itibarıyla özel üniversitelerdeki eğitim ücretleri de ciddi şekilde artmış durumda. Eğitim harçlarının yüksekliği, hem burslu kontenjanlara giren öğrencileri hem de tamamen ücretli okuyanları zorluyor.

Örneğin, 2025-2026 akademik yılında Sabancı Üniversitesi’nde yeni girişli lisans programları ve Temel Geliştirme Yılı (Hazırlık) öğrencileri için öğrenim ücreti 1.595.000 TL olarak belirlendi. Geçen yıl bu ücret 1.100.000 TL idi. Koç Üniversitesi’nde ise Tıp Fakültesi dışındaki programların eğitim-öğretim ücreti 1.590.000 TL. Tıp Fakültesi için ise yarı burslu ücret 1.185.000 TL olarak açıklandı. Yabancı Dil Hazırlık Programı ücreti de tüm bölümler için 1.590.000 TL. Geçen yıl bu ücret 1.075.000 TL civarındaydı.

2025-2026 akademik yılı için Bilkent Üniversitesi’nin yıllık öğrenim ücreti, tüm bölümler için 950.000 TL olarak belirlendi; geçen yıla göre bu rakamda yaklaşık %53’lük bir artış yaşandı. 

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, tıp hariç bölümlerin yıllık ücretinin 930 bin TL olduğunu, tıp ücretinin ise 1 milyon 302 bin TL olduğunu duyurdu. Bu ücret geçen yıl 600 bin TL iken tıp fakültesi için 840 bin TL'ydi. Böylece TOBB ETÜ'de de fiyatlar %55 artırıldı. 

Başkent Üniversitesi tıp ve dış hekimliği fakültesinin ücretleri %80 zamla 1 milyon 480 bin TL'ye yükseltildi. Eczacılık fakültesinin ücreti ise %69 zamla 1 milyon 200 bin TL'ye çıktı. Mühendislik, hukuk, mimarlık fakültelerinin fiyatları ise 615 bin TL'den 990 bin TL'ye çıkarıldı.

• Özellikle tıp, mühendislik, hukuk gibi talep gören bölümler, özel üniversitelerde çok küçük bir grubun karşılayabileceği meblağlara ulaşmış durumda. 2025-2026 yılı ücretleri tüm program tiplerinde 380.000 TL ile 665.000 TL arasında değişiyor.

Bu fiyatların aylık bazda nasıl bir yük yarattığını düşünürsek ise bir öğrencinin yalnızca eğitim için aylık ödemesi 80.000 TL’den başlayarak 115.000 TL’ye kadar çıkıyor. Üstelik özel üniversitelerde barınma, ulaşım veya yemek desteği genellikle olmuyor. Tüm giderler hesaplandığında, bazı öğrencilerin sadece yemek, ulaşım ve barınma dahil eğitim harcamaları bile aylık 200.000 TL’yi aşabiliyor.